Bomen in de stad
Steden moeten op het platteland gebouwd worden omdat de lucht daar schoner is! (Alphonse Allais)
Laten we planten, planten, planten, maar laten we dat verstandig doen...!
Bomen spelen een essentiële rol in het voortbestaan van de mensheid. Met de uitstoot van CO2, produceren ze zuurstof zonder dewelke wij niet kunnen leven.
In steden helpen zij extreme temperatuurschommelingen reguleren. Ze herinneren ons ook aan het ritme van de seizoenen, en dus aan (onze relatie met) de natuur. Bomen brengen ook leven en beweging in een geplaveide omgeving.
Elk jaar worden de gevolgen van de opwarming van de aarde meer en meer voelbaar. Daarom zullen bomen steeds noodzakelijker worden om ons stadsleven aangenaam te houden. De relatief trage groei van bomen maakt het daarom des te dringender om ze te planten!
Gelukkig is Brussel al een van de groenste steden van Europa met zowat 50% van het grondgebied van het Gewest. We verwijzen hierbij naar onze parken, het Terkamerenbos, een deel van het Zoniënwoud en onze grote verkeersaders met bomen, maar denk ook aan de kanten van de spoorlijnen en alle binnenpleintjes die bijdragen tot een plezierig leven in de stad.
De openbare en particuliere ruimten, zoals de binnenkoer van huizenblokken, moeten steeds meer gezien worden als plaatsen waar een maximaal aantal bomen moet worden geplant.
Al sinds de 18e eeuw worden bomen "gebruikt" om de openbare ruimten van de stad te "verfraaien". De ontwerpers van het Park van Brussel en van de eerste lanen gebruikten bomen om de nieuwe openbare wandelpaden te structureren. Dit stedelijk kenmerk alsook het respect voor de verschillende perspectieven moet ook als leidraad dienen voor de keuze van de beplanting.
Brochure van de stad Brussel 2013
Sinds het midden van de 20e eeuw zijn veel bomenrijen verdwenen ten voordele van het asfalteren van onze hoofdverkeersaders. De Louizalaan, de Tervurenlaan en de Kleine Ring zijn daar goede voorbeelden van: meer dan de helft van de bomenrijen is verdwenen. Aanvaarden om deze verdwenen bomenrijen te herbeplanten, tenzij dit technisch onmogelijk is, zou de geschiedenis recht aan doen.
Verdwenen bomenrijen
Waterloolaan in 1900
Naamsepoort, datum onbekend © Delcampe
Louizalaan, datum onbekend © Inventaris van het architecturaal patrimonium
De bomen moeten evenwel ook deel uitmaken van een stedelijke compositie en deze niet verstoren.
Drie voorbeelden in onze wijk illustreren dit perfect:
- Aan de kant van het plein verbergen de bomen voor de kerk van de Zavel dit prachtige gebouw. De magnifieke binnenverlichting van de glas-in-loodramen blijven onzichtbaar voor wandelaars. De architect René Pechère, die de omgeving van de kerk ontwierp, had de bomen op deze plaats niet zo groot gezien.
Bomen voor de Zavelkerk, 2021
- Op het Poelaertplein verbergen twee van de drie uit de kluiten gewassen platanen volledig de twee zijgebouwen van het Paleis van Justitie, terwijl Joseph Poelaert zich een mineraal plein had voorgesteld om zijn meesterwerk in de verf te zetten. Twee derde van het paleis wordt zo aan het zicht onttrokken.
Platanen voor het Justitipaleis, 2021
- De voorgevel van het Paleis der Academiën, het vroegere paleis van de Prins van Oranje, gelegen langs de Regentlaan op de Kleine Ring, wordt aan het oog onttrokken door een rij hoge platanen. Waarom er niet een paar verwijderen om het zicht op de gevel vrij te maken? We hebben veel platanen in de stad, maar we hebben maar één Paleis der Academiën...!
Platanen voor het Paleis der Academiën, 2017
Dit zijn situaties waarin het legitiem en wenselijk zou zijn hoogstammige bomen te vervangen door voldoende laagstammige bomen die geen opmerkelijk uitzicht belemmeren.
Dus laten we planten, planten, planten, maar laten we dat vooral verstandig doen!